ÖZEL EĞİTİMDE DRAMA
Eski Yunancada “bir şey yapma” anlamında kullanılan drama sözcüğü aynı zamanda oynamak anlamı da taşımaktadır. Bu tanımlardan anlaşıldığı üzre drama anlamlı bir şey yapmadır. Eğitim yönünden de drama insanın kendisiyle ve çevresiyle olan ilişkilerini grup çalışmalarında dram tekniği ve doğaçlama yöntemiyle incelemektir.
Drama bir liderin veya öğretmenin önderliğinde bir durum olay, ya da anın tiyatro tekniklerinden yararlanılarak yapılan grup etkinliği, çalışması ve canlandırılmasıdır. Bu canlandırma yaşam durumlarını kurgulamak olabildiği gibi bir öğretimi yansıtmak için de olabilir. Dramanın özünü oluşturan oyun ve canlandırmalar oynama eğlencesi yanında kişiyi eğitip öğretim sürecine de dahil eder.
Eğitimde ve eğitimin bir parçası olan özel eğitimde drama, insanın öncelikle bir birey olarak özgüvenini geliştirir. Onun dil, bilişsel, motor ve sosyal yönden gelişimini sağlar. İşbirliği yapabilmesinin diğerleri ile dayanışma ve yardımlaşmasının ve sorumluluk almanın zevkini yaşatır. Böylelikle birey öncelikle kendini tanımaktan başlayan ve sosyal yönden iş birliği içerisinde üretkenlikten oluşan bir süreçte kendisini geliştirir.
Özel eğitim öğrencilerinin bireysel öğrenme özellikleri onların gelişmesinde en etken temel hazırlık becerilerinden birini oluşturmakla birlikte, bireylerin özelliklerine göre oluşturulacak keyifli ve eğlenceli öğretim oturumlarına hizmet eden drama, öğrencilerin öğretim sürecine sıkılmadan aktif olarak katılmalarını sağlamaktadır. Öğretilmek istenen her beceri dram, tiyatral teknikler, eğlenceli aktiviteler ile öğrencilere kazandırılmaya çalışıldığı zaman öğrenciler aktif öğrenme sürecine dahil olmakta ve öğretilmek istenen becerileri daha kısa sürede ve kalıcı halde edinmektedirler.
Drama oyunun tüm özelliklerinden yararlanarak “hedef”lerini ortaya koyar. Oyunun hedefleri ile benzerliği bulunan dramanın hedeflerini şöyle sıralayabiliriz: (finlay-jonson, 1987)
- Çocuklarda yaratıcılık ve estetik gelişimi sağlamak,
- Çocuklarda eleştirisel düşünme yeteneğini kazandırmak,
- Çocuklarda sosyal gelişim ve birlikte çalışma alışkanlıklarını kazandırmak,
- Çocuklarda kendine güven duyma ve karar verme becerilerini kazandırmak,
- Çocuklarda dil ve iletişim becerilerini kazandırmak,
- Çocuklarda imgelem gücünü, duygularını ve düşüncelerini geliştirmek’tir.
Dramanın hedefleri çocukların oyuna başlaması ile birlikte gelişmekte ve giderek sistematik bir niteliğe ulaşmaktadır. Drama, çocukların oyunlarından hareket ederek kendi sistemini kurmaktadır. Oyun, dramanın gelişmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Çocuğun sosyal ve psikolojik yönden de kişilik kazanmasına katkıda bulunur. (Seachore, 1976:48-49)
Genel Amaçlar
Bilişsel gelişimde kendisini tanımasını destekleme / sağlama
Bilişsel gelişimde ihtiyacı olan kavramların öğrenilmesini destekleme
Bilişsel gelişimde algılamayı destekleme
Bilişsel, sosyal ve duygusal gelişiminde bireyin kendine güven duymasını sağlama
Yaratıcı düşünce ve hayal gücünü geliştirme
Dil gelişiminde anlama ve ifade edebilme becerisini destekleme
Verilen yönergeye uygun hareket edebilmelerini sağlama
Kendisini ifade edebilmesini destekleme
Sosyal gelişimde paylaşma ve yardımlaşma becerilerini geliştirme ve destekleme
Yetişkinler ve kendi akranları ile işbirliği yapmasını sağlama
Dinleme becerisini destekleme
Empati kurabilmeyi destekleme
Kendine, arkadaşlarına ve yetişkine güven duyma yeteneğini geliştirme
Bireyin gurup etkileşimlerine uyum sağlamasına ve rahatlamasına yardımcı olma
Görsel, işitsel ve dokunsal algı açısından bilişsel gelişimi destekleme
Her bireyin farklı duygu ve düşünceleri olabileceğini algılayabilmelerini sağlama
Bireyin duygu ve düşüncelerini rahat bir şekilde ifade edebilmesi için çeşitli fırsatlar tanıma
Motor gelişiminde bireyin kendi vücudunu tanıma ve destekleme
Vücudun koordineli olarak hareketini destekleme
Vücudun dengesini, esnekliğini ve kas gevşekliğini sağlama
Kol ve bacak kaslarının koordineli olarak hareket edebilmesini destekleme
Küçük kas-motor becerilerinde el-göz koordinasyonu ve el kullanımının gelişimini destekleme
El-ayak-parmak kaslarının koordineli olarak hareketini destekleme
Kendini daha rahat ifade edebilmesi
Özgüvenin gelişmesi
Rol alma, taklitle öğrenme, oyunla etkin öğrenme
Yaratıcılığının ve hayal gücünün gelişmesi
Başkalarıyla sağlıklı iletişim kurabilmesi
Dil ve konuşma becerilerinin gelişmesi
Beden dilini daha iyi kullanması
Motor ve özbakım becerilerinin gelişmesi
Bilişsel becerilerinin gelişmesi
Empati becerilerinin gelişmesi
Toplumsal uyum ve kurallara uyma, anlama
Disiplin
Kontrol duygusunun gelişmesi
Dikkat süresinin uzatılması
Paylaşma, işbirliği, yardımlaşma becerilerinin gelişmesi
Sorumluluk alma becerilerinin gelişmesi
Sıra alma ve bekleme becerilerinin gelişmesi
Problem çözme becerilerinin gelişmesi
Karar verme becerilerinin gelişmesi
Dinleme becerilerinin gelişmesi sağlanabilir.
Bu çocuklarda görsel-işitsel algı problemleri, dikkat dağınıklığı, alıcı ve ifade edici dil gelişiminde gerilik olduğundan bütün uygulamalarda model olma, ipucu verme, genelleme yapma, sözel ve fiziksel destek sağlama gibi çeşitli eğitim metodları kullanılmaktadır.